Cây đình lịch

Cây đình lịch

Hygrophila Salicifolia (Vahl) Nees

Hygrophila angustifolia R.Br

Acanthaceae

Đại cương :

Đồng nghĩa : Hygrophila angustifolia.

Cây đình lịch còn có tên là mịch lịch, bình lịch, huỳnh lịch,

Thực vật và môi trường :

Nguồn gốc- phân phối : Ruộng, đất hoang nhiều rác

Mô tả thực vật :

Cây thảo rất đa dạng, cao đến 1m, không lông hay có rất ít lông nhất là dưới cụm hoa; thân vuông, mọc đứng hay mọc nằm, phình ở các mấu. Lá có phiến xoan, thường thon dài hay thuôn dài đến hẹp, nguyên hay khía tai bèo. Hoa thành chùm ở nách lá, tiền diệp hẹp; lá đài 6-10 mm, dính nhau đến 1/2 hay toàn bộ; vành màu tim tím, dài 12-18mm; tiểu nhụy thụ 4. Quả nang nâu đậm, nở rất mạnh khi thấm nước, chứa 20-35 hạt có lông hút nước.

Hoa tháng 5-12

Bộ phận sử dụng :

Hạt và toàn cây

Thành phận hóa học và dược chất :

Thành phần chưa được nghiên cứu nhiều.

Lá chứa 18% tro giàu kalium.

Hạt chứa 25% dầu béo và có vết của một alcaloid đắng

Đặc tính trị liệu :

Vị ngọt, hơi đắng, tính mát; có tác dụng thanh nhiệt giải độc, hỏa ứ giảm đau

Ơ Mả Lai dân gian dùng :

- lá thường được dùng làm thuốc đắp chữa vết thương và sưng phù.

- Dung dịch lá nấu  dùng làm thuốc lọc máu và làm săn da.

- Hạt dùng ở Java làm thuốc đắp trị đau đầu và sốt.

Ở Trung Quốc, cây được dùng trị :

- viêm yết hầu, cổ họng,

- viêm tuyến vú,

- thổ huyết,

- chảy máu mũi,

- ho gà,

Dùng ngoài trị gãy xương, đánh ngã tổn thương.

Ứng dụng :

Tất cả những phương pháp trị liệu đều do kinh nghiệm dân gian lưu truyền :

► Trị nhọt rút mủ : trong phương pháp người ta dùng hạt đình lịch ngâm trong nước nóng cho trương nở thành một thể nhầy nhảo, đắp thẳng lên chổ mụn nhọt làm mủ, hạt đình lịch nhão có tác dụng làm cho nhọt mau chín mùi và « gom mủ », đắp cho đến khi mụn nhọt vỡ miệng.

Khi vỡ miệng, người ta dùng bông gòn vô trùng để nặn hết cùi và tẩy trùng …..

► Theo Giáo sư Phạm hoàng Hộ trong quyển « cây cỏ Miền Nam », Cây đình lịch được thí nghiệm « in vitro », trong phòng thí nghiệm thì hạt đình lịch có tính kháng vi trùng chống lại virus .

● Trong phương pháp trị nhọt rút mủ, hạt đình lịch đã ức chế sự phát triển của vi khuẩn và gôm tụ mủ mềm da vở miệng.

Tuy nhiên những kinh nghiệm nầy vẫn chưa được sự xác nhận bằng những thí nghiệm nghiên cứu khoa học và y khoa mà chỉ là những kinh nghiệm dân gian truyền khẩu. 

Vì thế nên cẩn thận khi áp dụng phương pháp này nhất là vấn đề vệ sinh và thanh trùng.

Mụn nhọt (hay đinh nhọt) là tình trạng viêm nang lông sâu, thường do tụ cầu khuẩn gây ra. Khuẩn này làm hoại tử nang lông và mô bì lân cận tạo thành mủ.

Nguyễn thanh Vân