Cải Xà lách - Rau diếp - Laitue

Lettuce - Laitue

Cải Xà lách - Cải bèo – Rau diếp

Lactuca sativa L.

Asteraceae

Đại cương :

Cải Xà lách Lactuca sativa, laitue, là một thực vật thân thảo ở những vùng tinh khiết sạch của vùng bán ôn đới, được trồng để làm thực phẩm.

Do nhiều loại variétés hiện có và canh tác nó trong những nhà kính càng lúc càng được tiêu dùng trong suốt cả năm.

Nó thường được ăn sống như một thành phần của món salade và những món ăn khác, trong đặc biệt một số loại variétés của Tàu có cấu trúc cứng chắc nên được sử dụng nấu chín.

Những giống trồng dường như do những giống hoang Lactuca serriola L. (đồng nghĩa : Lactuca scariola L.), gọi là laitue hoang hoặc laitue scariole, được tìm thấy trong những vùng rộng lớn bao gồm Châu Âu, miền Bắc Châu Phi và một phần lớn của Châu Á, bao gồm Sibérie, Tiểu Á Asie Mineure, Trung Á Asie centrale (Kazakhstan, Kirghizstan, Tadjikistan, Turkménistan, Ouzbékistan) và tiểu lục địa Ấn Độ.

Thực vật và môi trường :

Mô tả thực vật :

Thân thảo, cương cứng, thường đơn giản, láng, rất xanh, hằng niên, dạnh một đóa hoa hồng,  có thể đạt đến 1 m trong bao gồm phát hoa. Bên trong chứa một chất nhựa sữa trắng latex, Đóa hoa hồng gốc dầy đặc và một thân dài phát hoa phân nhánh.

Hệ thống rễ nông, nhưng với một rễ cái nạt thịt mạnh, và những rễ phụ nhỏ và lan rộng khoảng từ 15 đến 30 cm.

Lá, không cuống, hình bầu dục, từ 6 đến 20 cm dài, bìa lá nguyên hoặc có thùy, hay có răng cưa dún, mỏng và nhiều lá chụm bên dưới. Xếp như đóa hoa hồng chụm nhau thành một bắp, nhiều hay ít chắc đặc, lá mầm xếp thành vòng xoắn, không cuống, viền hình bầu dục.

Phát hoa, gồm nhiều hoa đầu, được mang trên những cành phân nhánh mang nhiều hoa con, khoảng từ 7 đến 35 hoa đầu.

Mỗi hoa đầu, cấu tạo bởi những hoa, toàn những hoa hình môi, lưỡng phái, lá hoa hình bầu dục, 10 – 15 mm, những lá bên trong thẳng.

- đài hoa, biến hình gọi là chùm tóc ( trở thành lông mào như một chiếc dù cho trái phát tán ).

- vành hoa hình tia, 5 cánh hoa màu vàng, dính lại trong một màng mỏng ligule.

- 5 tiểu nhụy, những bao phấn dính lại với nhau thành một ống bao chung quanh vòi nhụy.

- Bầu noản dạng nén ép, bầu noãn hạ, 1 buồng, vòi nhụy chẻ đôi.

Trái, bế quả, chắc, hình bầu dục thuôn dài, 3-8 mm dài và nén, 5-7 gân mỗi bên và nghiêng với 2 hàng lông mào nhỏ màu trắng. Những chùm lông mào vẫn còn có ở phía trên của mỗi trái là một cấu trúc để phát tán hạt bởi gió, những hạt có thể màu trắng, vàng, xám hoặc nâu tùy thuộc vào sự đa dạng của Cải Xà lách.

Bộ phận sử dụng :

Lá,

Thành phần hóa học và dược chất :

▪ Lá Cây Xà lách Lactuca sativa mang lại :

- một nguyên chất đắng amer ( lactucine ),

- mannitol,

- acide mallic,

- asparagine,

- và acide oxalique.

▪ Toàn Cây Xà lách Lactuca sativa cho được :

- một dầu dễ bay hơi huile volatile,

- vitamine A,

- và vết của hyoscyamine.

▪ Nhựa sữa trắng Latex chứa :

- d-và B-lectucerol,

- inosite,

- đường giảm sucre réducteur,

- và một nguyên chất đắng amer.

▪ Lacturacium hoặc Cải Xà lách thuốc phiện laitue opium, được đề cập trong những dược điển cổ đại pharmacopées, là một nhựa sữa suc laiteux của Cây.

Nghiên cứu hóa chất thực vật phytochimique của một trích xuất méthanol đã được mang lại :

- triterpenoids,

- những saponines,

- và những  phénols đơn giản.

▪ Sản lượng của những chất chống oxy hóa antioxydants như :

- quercétine,

- acide caféique,

- và vitamine C.

● Thành phần dinh dưởng :

Laitue Cây Xà lách Lactuca sativa  ( pommée )

Giá trị dinh dưởng bởi 100 g (3,5 oz)

- Năng lượng énergie  55 kJ (13 kcal)

- Đường glucides  2,23 g,

- Đường Sucres   0,94

- Những chất xơ thực phẩm fibres alimentaires 1,1 g

- Chất béo  0,22 g

- Chất đạm protéines 1,35 g

Vitamines :

- vitamine A tương đương (21%) 166 ug

- bêta-carotène (18%) 1,987 pg

- lutéine zéaxanthine 1,223 pg

- thiamine (B1) (5%) 0,057 mg

- riboflavine (B2) (5%) 0,062 mg

- acide pantothénique (B5) (3%) 0,15 mg

- vitamine B6 (6%) 0,082 mg

- acide folique (B9) (18%) 73 pg

- vitamine C (4%) 3,7 mg

- vitamine E (1%) 0,18 mg

- vitamine K (97%) 102,3 pg

Nguyên tố khoáng Minéraux :

- Calcium (4%) 35 mg

- Fer (10%) de 1,24 mg

- Magnésium (4%) 13 mg

- Manganèse (9%) 0.179 mg

- Phosphore (5%) 33 mg

- Potassium (5%) 238 mg

- Sodium (0%) 5 mg

- Zinc (2%) de 0,2 mg

D'autres constituants

- Eau 95,63 g

Lien vers USDA entrée de base de données

Unités

µg = microgrammes

• mg = milligrammes

UI = đơn vị quốc tế unités internationales

Les pourcentages sont à peu près estimés à l'aide des États-Unis recommandations pour les adultes.

Source: USDA Nutrient Database

● Sau khi loại bỏ những lá bên ngoài cửa Bắp Cải Xà lách Lactuca sativa tươi, thành phần hợp chất của những phần còn lại ( 83% của trọng lượng ) bởi 100 g, là :

- nước  95,6 g,

- năng lượng  53 kJ (13 kcal),

- chất đạm protéines  0,7 g,

- chất béo lipides 0,3 g,

- đường glucides 1,9 g,

- chất xơ thực phẩm  0,6 g,

- calcium Ca 19 mg,

- phosphore P 18 mg,

- sắt Fe 0,4 mg,

- β carotène 50 μg,

- thiamine 0,11 mg,

- riboflavine 0,01 mg,

- niacine 0,3 mg,

- folate 53 μg,

- acide ascorbique 3 mg.

▪ Hàm lượng carotène của những lá bên trong màu xanh lá cây nhạt là thấp, trong khi những lá bên ngoài màu xanh lá cây đậm có thể chứa 50 lần nhiều hơn của chất carotène.

▪ Nói chung, những loại bắp tròn pomme với một hàm lượng diệp lục tố chlorophylle thấp ( lá màu xanh lá cây nhạt ) chứa ít thành phần vi dinh dưởng micronutriments hơn những loại không có bắp tròn pomme, những loại màu xanh đậm chứa những lượng cao của :

- sắc tố carotène,

- sắt Fe,

- và vitamine C.

▪ Sự hiện diện của nitrates tự do được xem như một yếu tố của phẩm chất tiêu cực gây ra những vấn đề cho sức khỏe ở những người nhạy cảm.

Ở Hòa lan Pays-Bas, hàm lượng của NO₃ được cho phép bởi luật hiện hành là 2,5 mg / g của nguyên liệu tươi.

Hàm lượng nitrate giảm với sự gia tăng cường độ ánh sáng và không gây ra những vấn đề trong những nước vùng nhiệt đới.

Cây Cải Xà lách lactuca sativa chứa một chất nhựa trắng latex, trong đó nhiều lactones đã được xác định là :

- lactucine,

- và lactucopicrine,

cả hai đều có những đặc tính :

- giảm  đau analgésiques,

- và an thần sédatives.

Nhiều giống Cây trồng có chứa những anthocyanes.

Đặc tính trị liệu :

Tất cả Cây Cải Xà lách Lactuca sativa  giàu chất nhựa sữa trắng sève laiteuse chúng chảy tự do từ bất kỳ những vết thương nào của Cây Cải Xà lách. Chất nhựa này đặc lại cứng và khô khi tiếp xúc với không khí.

▪ Nhựa Cây Cải Xà lách Lactuca sativa  chứa chất “ lactucarium ”, được sử dụng trong y học để làm :

- thuốc giảm đau anodin,

- chống co thắt antispasmodique,

- tiêu hóa digestif,

- lợi tiểu diurétique,

- thôi miên hypnotique,

- gây nghiện narcotique

- và đặc tính an thần sédatives.

▪ Lactucarium có những hiệu ứng thấp so với thuốc phiện opium, nhưng không có khuynh hướng gây ra :

- những rối loạn tiêu hóa troubles digestifs,

- cũng không gây nghiện dépendance.

▪ Cây Cải Xà lách Lactuca sativa  được dùng bên trong cơ thể để chữa trị :

- mất ngủ insomnie,

- lo âu anxiété,

- rối loạn thần kinh névroses,

- hiếu động thái quá hyperactivité ở những trẻ con.

- ho khan toux sèche,

- ho gà coqueluche,

- đau nhức bện thấp khớp douleur rhumatismale, ..v..v..

▪ Những nồng độ của lactucarium là :

- thấp ở những Cây non,

- và đậm đặc hơn khi Cây Xà lách Lactuca sativa đi vào giai đoạn phát hoa.

▪ Chất nhựa này được thu thập trong thương mại bằng cách cắt ngang những đầu của Cây và nạo nước ép vào trong bình chứa bằng sành nhiều lần cho đến khi nhựa Cây không còn nữa.

Những Cây Xà lách Lactuca sativa trồng không chứa nhiều chất lactucarium bằng so với những loài hoang dại, hầu hết được sản xuất là trong những hoa.

▪ Ngâm trong nước đun sôi infusion Cây Cải Xà lách Lactuca sativa có hoa tươi hoặc sấy khô cũng có thể được sử dụng .

▪ Nước ép jus Cây Cải Xà lách Lactuca sativa  đã được áp dụng bên ngoài cơ thể trong chữa trị :

- những mụn cóc verrues.

▪ Hạt Cây Cải Xà lách Lactuca sativa là :

- thuốc giảm đau anodin,

- và lợi sữa galactogogue.

▪ Laitue Cây Cải Xà lách Lactuca sativa  đã có được danh tiếng trong dân gian như :

- giảm hoặc tiêu hủy sự ham muốn tình dục anaphrodisiaque,

- thuốc giảm đau anodin,

- tống hơi carminative,

- lợi tiểu diurétique,

- chất làm mềm émollient,

- hạ nhiệt fébrifuge,

- hạ đường máu hypoglycémique,

- thôi miên hypnotique,

- gây nghiện narcotique,

- chống ký sinh trùng antiparasitaire

- và là thuốc an thần sédatifs.

Chủ trị : indications

Sau đây một vài chỉ định thuốc của Cây Cải Xà lách Lactuca sativa :

▪ Táo bón Constipation :

Laitue Cây Cải Xà lách Lactuca sativa, rất được khuyến khích trong những trường hợp của :

- táo bón constipation,

bởi vì nó dễ dàng loại thải của những phân matières fécales do hàm lượng chất xơ fibres và khả năng tiêu hóa digestibilité.

▪ Mất ngủ insomnie :

Đối với những người không có khả năng ngủ ban đêm, như Cải Xà lách Lactuca sativa có chứa một chất gây ngủ ở trong đó. Do đó được đề nghị nên dùng vào ban đêm.

▪ Bệnh tiểu đường Diabète :

Hàm lượng đường glucides rất thấp ở Cây Cải Xà lách Lactuca sativa, làm cho nó rất được đề nghị cho :

- những bệnh tiểu đường diabétiques.

▪ Những rối loạn tiêu hóa troubles digestifs :

Cây Cải Xà lách Lactuca sativa  củng được khuyến khích trong trường hợp của những rối loạn tiêu hóa troubles digestifs, như trong khi ăn trước bữa ăn, Cây Cải Xà lách Lactuca sativa  giúp :

- khỏe mạnh, khí lực dạ dày estomac,

cũng như :

- dễ dàng tiêu hóa digestion.

▪ Bệnh béo phì Obésité :

Sau khi ăn một bữa ăn Xà lách Lactuca sativa, một cảm giác no satiété đã có kinh nghiệm. Cây Cải Xà lách Lactuca sativa cũng cung cấp một ít năng lượng calories điều này được chấp nhận cho :

- bệnh béo phì obésité.

▪ Rối loạn hệ thống thần kinh système nerveux :

Tiêu thụ thường xuyên Cây Cải Xà lách Lactuca sativa tạo ra một hiệu quả :

- an thần nhẹ sédatif doux.

Cây Cải Xà lách Lactuca sativa  cũng cung  cấp những vitamines cần thiết của nhóm B để chăm sóc sức khỏe cho hệ thống thần kinh système nerveux. Nó được chỉ định trong trường hợp :

- lo âu anxiété,

- căn thẳng stress,

- hoặc căng thẳng lo lắng nervosité

Kinh nghiệm dân gian :

▪ Cây Cải xà lách Lactuca sativa, cho ra hoa, trong mức độ thấp, có những hiệu quả của chất lacturacium.

▪ Nước ép Jus được sử dụng như thay thế của thuốc phiện opium.

▪ Trích xuất của Cây Cải Xà lách Lactuca sativa  tươi là một thuốc an thần nhẹ sédatif doux; cũng có thể lợi ích trong chữa trị :

- ho toux trong đau phổi phthisis,

- viêm phế quản bronchite,

- bệnh suyễn asthme

- và bệnh ho gà coqueluche.

▪ Trong y học dân gian cổ đại, đã được sử dụng như :

- kích thích khẩu vị bữa ăn appétit,

- và giúp để ngủ dormir.

▪ Laitue Cây Cải Xà lách Lactuca sativa, thuốc dán đắp cataplasme được sử dụng như thuốc làm dịu calmant cho những trường hợp :

- những loét đau nhức ulcères douloureux,

- và kích thích cáu kỉnh irritable.

▪ Ngâm trong nước đun sôi Infusion của hạt Cây Cải Xà lách Lactuca sativa được đưa ra cho :

- sốt  fièvres,

trong đặc biệt :

- sốt thương hàn fièvre typhoïde.

▪ Hạt Cây Cải Xà lách Lactuca sativa  cũng được đưa ra cho :

- khát nước quá mức soif excessive,

- và cung cấp một cảm giác nóng trong dạ dày chaleur dans l'estomac.

▪ Nước nấu sắc décoction của hạt Cây Cải Xà lách Lactuca sativa được sử dụng như chất làm mềm émollient; cũng như thuốc :

- an thần sédatif ,

và để chữa trị :

- mất ngủ insomnie.

▪ Được xem như để thư giản những cơ quan sinh dục organes génitaux và làm giảm :

- sự bài tiết tinh dịch sécrétion spermatique.

▪ Hạt Cây Cải Xà lách Lactuca sativa, nấu chín hoặc biến chế thành bánh kẹo , có lợi ích cho :

- viêm phế quản mãn tính bronchite chronique.

▪ Trong Iran, những hạt được sử dụng để :

- giảm viêm inflammation,

- và đau xương ( cốt thống ) osteodynia.

Nghiên cứu :

● Những đặc tính của chức năng thực phẩm :

Nghiên cứu so sánh những chức năng thực phẩm, đặc tính của chọn lựa trong thương mại những Cây Cải Xà lách Lactuca sativa đỏ và xanh.

Cả hai cùng có đặc tính chống oxy hóa mạnh antioxydantes và chống viêm anti-inflammatoires. Tuy nhiên, anthocyanes có trong Cải đỏ là một nguồn bổ sung của hoạt động sinh học biologique.

Sự biến động trong hàm lượng phénoliques và thiếu anthocyanes trong Cây Cải Xà lách Lactuca sativa xanh làm cho Cải Xà lách đỏ có một hoạt động sinh học biologique cao hơn.

● An toàn và Hiệu quả của dầu hạt trong những rối loạn giấc ngủ troubles du sommeil :

Nghiên cứu đánh giá những viên nang dầu hạt của Cây Cải Xà lách Lactuca sativa  ở 60 bệnh nhân mắc phải bệnh mất ngủ insomnie.

Những sự cải thiện trong sự chỉnh sữa Kiểm kê Trạng thái-đặc điểm Lo âu State-Trait Anxiety Inventory và điểm số thước đo đánh giá giấc ngủ cao hơn đáng kể ở những bệnh nhân tiếp nhận dầu hạt Cải Xà lách Lactuca sativa. Không có phản ứng phụ do dầu hạt gây ra với những liều thử nghiệm.

● Hiệu quả bào vệ trên  CCl4 gây ra độc hại cho cơ quan sinh sản :

Nghiên cứu đánh giá những hiệu quả bảo vệ của trích xuất éthanolique của lá laitue Cây Cải Xà lách Lactuca sativa chống lại độc tính toxicité do bởi chất tétrachlorure de carbone trong hệ thống sinh sản của những chuột.

Những kết quả cho thấy trích xuất gia tăng sự chống oxy hóa antioxydant cơ chế bảo vệ chống lại độc tính toxicité gây ra bởi CCl4 và cho thấy một vai trò tiềm năng chữa trị thérapeutique trong những bệnh bởi những gốc tự do radicaux libres.

● Hiệu quả chống bệnh bạch huyết Anti-leucémiques :

Một trích xuất trong nước của laitue Cây Cải Xà lách Lactuca sativa  ức chế sự tăng trưởng của những tế bào bệnh bạch huyết HL-60 leucémiques và những tế bào MCF-7 ung thư vú cancer du sein, trong mối tương quan với sự kích hoạt của Chk2, của sự cảm ứng của ức chế khối u tumeur p21 những proteine p21 được mã hóa bởi gen CDKN1A, nằm trên nhiễm sắc thể số 6 của người, và giảm điều hòa nghiêm trọng của tiền–gen gây ung thư proto-oncogène cycline D1, Cyclin-D1 là một protein ở người, được mã hóa bởi các gen CCND1.

Trích xuất acétate d'éthyle gây chết tế bào HL-60, trong mối tương quan với sự acétil hóa  acétylation của α-tubuline.

● Chống oxy hóa Antioxydant / Bảo vệ chống D-galactose gây ra áp lực oxy hóa stress oxydatif:

Nghiên cứu cho thấy Cây Cải Xà lách Lactuca sativa bảo vệ tế bào thần kinh neurones từ sự tích tụ của những hạt lipofuscine, chứng minh bản thân là một chất chống oxy hóa antioxydant có hiệu quả. ( Lipofuscine hoặc sắc tố của tuổi già colorant d'âge là bao gồm một sắc tố pigment màu vàng nâu tự phát huỳnh quang autofluorescente, những chất đạm protéines và những chất béo lipides tích tụ trong những lysosomes của một số tế bào trong quá trình phân bào mitotiques bao gồm những tế bào thần kinh neurones và những tế bào cơ tim myocytes cardiaques trong thời gian lão hóa vieillissement.)

Những kết quả cho thấy Cây Xà lách Lactuca sativa bảo vệ chống lại D-galactose gây ra áp lực sự oxy hóa stress oxydatif và làm giảm sự tích tụ của những hạt lipofuscine.

● Bảo vệ thần kinh neuroprotecteur :

Nghiên cứu đánh giá khả năng của Cây Cải Xà lách Lactuca sativa  trong sự bảo vệ cửa những tế bào thần kinh neurones chống lại glucose / sự thiếu hụt huyết thanh serum déprivation (GSD) gây tổn thương tế bào, một mô hình thực hiện trong ống nghiệm in vitro của sự thiếu máu cục bộ não ischémie cérébrale.

Những kết quả cho thấy một phần đoạn của phân cực polarité qua trung gian của Cây Cải Xà lách Lactuca sativa  trưng bày một sự bảo vệ thần kinh neuroprotection và thể hiện một chiến lược tiềm năng chữa trị thérapeutique cho những bệnh thoái hóa thần kinh neurodégénératives phổ biến như là đột quỵ tai biến mạch máu não AVC.

● Hiệu quả chống sinh tinh Anti-spermatogenèse / Hạt :

Nghiên cứu trích xuất hydroalcooliques và nước của hạt Cây Cải Xà lách Lactuca sativa cho thấy những hiệu quả chống sinh tinh antipsermatogenic.

Trích xuất trong nước gia tăng mức độ của testostérone trong huyết thanh ở chuốt.

Những kết quả cho thấy Hạt Cây Cải Xà lách Lactuca sativa có một tiềm năng như một yếu tố ngừa thai contraceptif.

Hiệu quả xấu và rủi ro : 

▪ Hồ sơ an toàn :

Những thuốc trừ sâu thường được phổ biến trong canh tác trồng Cây Cải Xà lách Lactuca sativa  .

Những thuốc trừ sâu được phổ biến nhất đã được tìm thấy trong những lá là :

- hợp chất phosphorus hữu cơ organic-phosphorus,

là một thuốc trừ sâu có hiệu quả cao, mặc dù một số có thể gây chết người với một số lượng rất nhỏ ( như khí độc ) và bao gồm một số thành phẩm độc hại được tạo ra bởi con người.

- perméthrine, …v…v..

Rửa thật kỹ với nước lạnh trước khi tiêu dùng.

Tuy nhiên, những những dạng hữu cơ được xem như được thoát ra từ những chất độc và an toàn cho sự tiêu dùng.

▪ Cây Cải Xà lách Lactuca sativa  phải được sử dụng với sự cẫn thận, và không bao giờ không có sự giám sát của người chuyên môn chăm lo sức khỏe có khả năng thật sự. Thậm chí những liều bình thường cũa có thể là nguyên nhân của :

- buồn ngủ somnolence,

trong khi dư thừa, gây ra :

- bồn chồn lo lắng agitation,

và những trường hợp quá liều có thể gây ra :

- tử vong bởi tê liệt tim paralysie cardiaque.

Một số Bác sỉ nghĩ rằng những hiệu quả của thuốc này là do bởi tinh thần của bệnh nhân chớ không phải là do thuốc.

Thực phẩm và biến chế :

Bộ phận ăn được : Lá, dầu, và hạt.

▪ Lá Cây Cải Xà lách Lactuca sativa - được dùng sống hay chín.

▪ Một hương vị ngọt nhẹ với một kết cấu giòn, laitue Cây Cải Xà lách Lactuca sativa  là một lá Xà lách rất thường được sử dụng và cũng có thể được nấu chín như một rau và thêm vào trong súp.

▪ Một phân tích dinh dưởng đã sẵn có. Hạt nảy mầm Cây Cải Xà lách Lactuca sativa  và được sử dụng trong những món Xà lách hoặc những bánh mì sandwiches.

▪ Một loại dầu ăn được thu được từ những hạt Cây Cải Xá lách Lactuca sativa.

▪ Ngày nay, hầu hết Cây Cải Xà lách Lactuca sativa được trồng cho những lá, mặc dù một loại Cải được trồng cho những thân và loại khác cho những hạt, để chế biến thành một loại dầu.

▪ Hầu hết Cây Cải Xà lách Lactuca sativa được sử dụng trong những món Xà lách, dùng một mình hoặc kết hợp với những rau xanh khác, với thịt và fromages.

▪ Cải Xà lách còn được sử dụng cho móm salade César, cuốn với cá anchois và trứng.

▪ Tại Việt Nam, Cây Cải Xà lách Lactiuca sativa, có thể sử dụng đủ những loại variétés cho những món ăn truyền thống miền nam như món bánh xèo dùng để cuốn với những rau sống khác, bánh cống và kết hợp với những rau sống khác để thành món rau ăn với mấm dà rau . Ngon lắm làm thử, ăn quên thôi.

Nguyễn thanh Vân