Coriandre
Ngò rí - Ngò ta
Coriandrum sativum L.
Apiaceae
Đại cương :
Cây ngò rí là cây vùng địa trung hải và vùng nhiệt đới Châu Á. Cao khoảng 0,25 – 0,50 m. Trồng để lấy hạt và lá.
Rau được dùng để thêm vào thức ăn, cho ngon miệng có mùi thơm xem như thuốc bổ kích thích trong trường hợp bị suy nhược.
Ngoài ra : còn áp dụng những bệnh như hen suyễn, đầy hơi trong hệ ruột, co thắc và chóng mặt.
Thực vật và môi trường :
Nguồn gốc : Ngò rí có nguồn gốc ở Châu Âu vùng Địa trung hải, thích sống môi trường đất vôi và vùng Châu Á nơi đây thường dùng làm gia vị cho thức ăn .
Mô tả thực vật :
Cây thân thảo, nhất niên, 30 đến 60 cm cao.
Lá yếu mịn và bóng láng, lá phía dưới hình bầu dục hay hình cái nêm ( chêm ), có răng cưa và lá phía trên phát triển hình dài xẻ hình lông chim 2 hay 3 lần xẻ.
Hoa trắng nhỏ hay hường, chẻ 2 hay 3, cánh hoa bìa cao đến 3-4 mm, tán kép không tổng bao phụ.
- Trái tròn, láng to 3-5 mm, có đài còn lại.
Bộ phận sử dụng :
- Hạt, lá, thân
Thành phần hóa học và dược chất :
Lá tươi giàu chất :
- sắt Fe,
- vitamine A, B và C
- Tinh dầu 16 à 25 %
- furano-isicoumarine (coriandrine)
- triterpènes
- Dẫn xuất của acide caféïque và chlorogénique
- flavonïdes
- linalol, A-pinène, G-terpinène và camphre
Tinh dầu ngò :
- géraniol,
- linalol (60 à 70%),
- acétate de geranyle
- borneol,
- cineole,
- cymene,
- terpineol,
- dipentene,
- phellandrene,
- pinene và terpinolene.
Thành phần sinh hóa chánh :
● Monoterpénols :
- linalol (73.42%),
- géraniol (0.90%)
● Monoterpènes :
- alpha-pinène (5.88%),
- gamma-terpinène (4.18%),
- limonène (3.55%),
- myrcène (1.17%),
- camphène (0.55%),
- para-cymène (0.72%),
- béta-pinène (0.43%),
- terpinolène (0.37%)
● Cétones terpéniques :
- camphre (4.67%)
● Esters terpéniques :
- acétate de géranyle (2.10%)
Đặc tính trị liệu :
Rau ngò rí toàn bộ cây có đặc tính :
- giảm đau,
- sát trùng,
- chống phong thấp,
- chống sự co rút,
- chống ý bệnh ( chứng loạn thần kinh anti-hystérique ),
- thuốc tống hơi ( carminative ),
- dể tiêu ( eupeptique ),
- kích thích tình dục.
Khắp thế giới, trong nhiều dược điển cổ truyền, quy định dùng để chữa trị những vấn đề về hệ tiêu hóa (chứng nuốt hơi (aérophagie), đầy hơi (flatulence), và sự co thắt ), những chứng nhức đầu hay đau dây thần kinh, hưng phấn hệ tiêu hóa.
Tinh dầu ngò rí coriandre :
- Thuốc bổ cho hệ tiêu hóa.
- Kháng khuẩn
- Kháng siêu vi khuẩn
- Kháng nấm
- Chống đau nhức.
- Phấn khích nếu dùng với liều mạnh.
- Chống sự co thắc ( linalol ).
- Tống hơi
- Thuốc bao tử
- Diệt khuẩn,
- diệt nấm,
- thuốc sán lải .
Chủ trị :
Tinh dầu Ngò rí Coriandre
● Sự rối loạn tiêu hóa :
- đầy hơi ballonnements,
- nuốt hơi aérophagie,
- khó tiêu nặng bụng,
- tiêu hóa chậm.
● Đau khớp, cơ :
- phong thấp,
- đau khớp
- và viêm khớp,
- đau bắp cơ,
- hay bị co rút trong vùng bao tử-ruột.
- Trong trường hợp đau vặn hệ tiêu hóa, đau bụng, buồn nôn.
● Viêm nhiễm :
- Nhiễm siêu vi khuẩn và vi trùng đường hô hấp và tiêu hóa, viêm đường tiểu.
● Hệ thần kinh :
- Mệt mỏi,
- bị kích động,
- rối loạn giấc ngủ.
● Ngoài ra tinh dầu còn chữa trị trong trường hợp :
- đau răng,
- đau mặt,
- đau đầu,
- đau tứ chi
- và cúm.
● Rau ngò còn giúp trí nhớ và tập trung.
Ứng dụng :
●Trong thảo dược liệu pháp và hương liệu liệu pháp, ngò rí coriandre được dùng để trị :
- Chứng lo âu,
- Thần kinh mệt mỏi ,
- Trầm cảm ;
- Đau bắp cơ.
● Rau ngò còn có thể dùng để làm :
- dịu mát
- và nâng cao tinh thần.
- giúp đở sự mệt mỏi tinh thần,
- đau nhức nửa đầu,
- căng thẳng thần kinh
- và suy nhược.
● Rau ngò còn có hiệu ứng :
- hâm nóng ấm dạ dầy
- giảm cơn vặn bắp cơ ( chuột rút )
- và bụng, làm sinh động hệ thống tuyến.
● Rau ngò dùng để giảm :
- đau những chứng phong thấp
- và đau thấp khớp,
- cũng như những cơn co rút bắp cơ
- và dùng trị cảm và cúm.
● Rau ngò cũng có tác dụng tẩy tổng quát cơ thể, loại bỏ những chất độc và những chất lỏng thải bả .
Điều trị bằng phương pháp xông hơi hoặc đốt :
►Trong phương pháp xông hơi nước, dầu ngò có thể :
- kích thích tinh thần
- và giảm sự mệt mỏi,
- đồng thời giúp đở trong những rối loạn sự ăn uống
- và làm tăng khẩu vị bữa ăn .
►Pha loãng tinh dầu trong bồn tắm hay thêm vào dung dịch để xoa bóp, tinh dầu có thể,
- giảm đau phong thấp
- thấp khớp
- và co thắc bắp cơ,
- đồng thời giải độc cho cơ thể.
► Cách đun ngâm : 30 gr hạt ngò khô trong 1 lít nước sôi trong 10 phút, thêm đường. Dùng thật nóng 2 tách / ngày.
► Dùng cách nấu sắc : 1 muỗng cà phê hạt ngò rí trong 1 tách nước lạnh, đun sôi trong 10 phút ; Dùng 1 tách sau bữa ăn.Trị viêm dạ dày, tiêu chảy, ăn khó tiêu.
Phản ứng xấu và phụ :
Phụ nữ có thai không nên dùng.
Nguyễn thanh Vân
